Et sektöründe ihtiyaca göre değişen çeşitli makineler kullanılmaktadır. Bu yazıda kullanılan makine çeşitlerinden ve bu makineleri güvenli bir şekilde nasıl kullanılacağından bahsedeceğiz. Konunun devamı olan kullanılan alet ekipman özellikleri ve temizlikleri ile kısmı Et ve Et Ürünleri Satan İşletmeler için Hijyen Kılavuzu (1. Bölüm) isimli yazımızda okuyabilirsiniz. (Yazıyı okumak için lütfen tıklayınız.)

 

Üretim alanınızda hijyeni sağlamak ve korumak için alan girişlerinize ve çıkışlarınıza HyPass koyabilir, mikroorganizmaların ayakla taşınmasını önleyebilirsiniz. Personel, alet ekipman ve tüm yüzeylerden Hytech Slide ile mikroorganizmaları tespit edebilir, hijyen kontrollerinizi gerçekleştirebilirsiniz.

 

Hytech Slide hakkında bilgi için lütfen TIKLAYINIZ. 

 

 

Et endüstrisinde kullanılan şerit testereler eti istenilen boyutlara bölmek için kullanılır. Makinenin hareketli kasnağı sayesinde sürekli dönen bıçağın ön tarafına bakan keskin kenarına etin bastırılması sonucu et istenilen yerinden kesilmiş olur. Bu makinelerin kullanımı sırasında hareketli bıçak ile çalışanın ellerinin yakınlığından dolayı derin kesikler ve amputasyonlar sık yaşanan kazalardandır. Çalışanın ellerinin hareketli bıçağa en çok kesme ve kesilen parçayı kaldırma sırasında yaklaşır.

 

Şerit et doğrama makinelerinin bulunduğu işyerlerinde alınması gereken ilk güvenlik önlemi başka bir makine ile yapılabilecek işlerin şerit et doğrama makinesiyle yapılmamasıdır. Yapılacak işin uygulanmasında en kullanışlı makinenin şerit et doğrama makineleri olduğu durumlarda aşağıdaki güvenlik önlemlerini göz önünde bulundurmak çalışanın zarar görme riskini azaltacaktır.

 

 

Kullanılan makinenin gücünün yapılan işe uygun olduğundan emin olunmalıdır. Makinenin gücü ve bıçakların dönüş hızı operatörün kesilecek parçayı bıçaklara doğru bastırmasına gerek kalmayacak seviyelerde olmalıdır. Makine tezgahı, kesilecek parçayı destekleyecek büyüklükte olmalıdır.

 

Büyük parçaların kesimi için tasarlanmış makinelerde kesinlikle küçük parçalar kesilmemeli ve eller bıçağın yakınına yaklaşmamalıdır.

 

Bıçağın, yalnızca kesme sırasında kullanılacak bölümü açıkta olmalıdır. Kesme işi için kullanılmayan bölümler koruyucu içinde olmalıdır.

 

Makinenin tehlikeli kısımlarına ulaşım kısıtlanmalıdır. Bu bölümlerin koruyucuları açıldığında makinenin çalışması durmalı ve tekrar kapatılmadan makine çalışmaya başlamamalıdır.

 

Şerit et doğrama makinelerinin çevre düzenlemesi ve kesilecek parçalar işin yapılmasını kolaylaştıracak şekilde düzenlenmelidir. Tezgahın yüksekliği çalışanın bel ağrısı çekmesini engelleyecek şekilde çalışanın boyuna uygun olarak ayarlanmalıdır.

 

Makine operatörü kendisine uygun olan hızda çalışmalıdır. Tecrübeli operatörler zamanla çalışma hızlarını olması gerekenden fazla artırabilirler. Bu nedenle operatörlerin makineyi kullanma hızları takip edilmeli ve güvensiz hızda çalışmalara müdahale edilmelidir.

Makinenin bulunduğu alan diğer çalışanların operatöre çarpmasını ve makineye yaklaşmalarını engelleyecek şekilde kontrol altında tutulmalıdır. Ayrıca zeminin kaygan olmaması ve takılıp düşmeye neden olabilecek malzemelerin ortmada bulunmamasına dikkat edilmelidir.

 

Makinede çalışma yapılması sırasında bıçaklara takılabilecek eldiven, bileklik, kolye gibi malzemeler kullanılmamalıdır. İş kıyafetinin el bilekleri lastikli olmalıdır.

 

Bıçak değişimi veya taşınması yapılırken ellerin kesilmesinin önlenmesi için kesiğe dayanıklı eldivenler kullanılmalıdır.

 

Küçük parçaların kesilmesi işlemi gibi elin bıçağa yaklaşmasını gerektiren durumlarda itme çubuğu kullanılmalıdır.

 

 

Salamura enjektörleri, eti tütsülemek için salamurayı etin içine eşit şekilde enjekte etmek için kullanılır. Et, enjeksiyon işleminin yapılacağı alana bantlı konveyörlerle taşınır. Depolama tankında bulunan salamura makinenin ucundaki iğnelere pompalanır ve pnömatik veya hidrolik sistemlerle hareketi sağlanan iğne etin içine salamurayı enjekte eder. Bu makinenin kullanımı sırasında iğnelerin bulunduğu bölüm, bant konveyörün açıkta bulunan sıkıştırma bölümleri çalışan için tehlike oluşturur. Salamura enjektörleri kullanılırken aşağıdaki güvenlik önlemleri alınmalıdır.

 

 

 

İğnelerin bulunduğu bölüm ve konveyörün iğnelerin bulunduğu alana giriş ve çıkış yaptığı bölümler koruyucular ile kapatılmalıdır.

 

Hareketli iğne bölümünün yan taraflarını kapatan koruyucular kolaylıkla çıkarılamayacak şekilde dizayn edilmelidir.

 

Makinenin besleme kısmının olduğu tarafta bulunan acil durdurma butonunun yanı sıra enjekte olan etin çıkışının olduğu tarafta da bir acil durdurma butonu bulunmalıdır. Acil durdurma butonları yalnızca elektrikle çalışan kısımları değil, hidrolik ve pnömatik çalışan kısımları da durdurabilmelidir.

 

Özellikle makinenin temizliği sırasında operatörün güvenliği için, makinede bir topraklama kaçağı devre kesicisi bulunmalıdır.

 

Bant konveyörün sıkışmaya neden olabilecek baş ve kuyruk bölümü öncelikli olmak üzere, tüm bölümleri uygun koruyucularla kapatılmalıdır.

 

 

Donuk et parçalama makineleri donmuş kemiksiz et kalıplarının parçalanması işleminde kullanılır. Hidrolik sistemli giyotin bıçaklar veya dönen kesici bıçaklar eti 50 mm kalınlığında parçalara böler ve eti kıyılması üzere hazırlar. Kesilecek ürün makineye elle yüklenir ve eğimli besleme tünelinden yerçekimi yardımıyla bıçağa doğru  ilerler. Kesilen et parçaları üzeri menteşeli bir kapak ile kapatılarak çıkan ürünün korunmasını sağlayan kabın içine düşer. Kesilecek parçaların büyüklüğü ve şekline göre makinede ayarlamalar yapılabilmektedir. Hareketli bıçağa temas riski çalışanlar için bir tehlike oluşturur. Bu makine kullanılırken aşağıdaki güvenlik önlemleri alınmalıdır.

 

Bıçağın koruyucuları operatörün ve makinenin yanında bulunan kimsenin bıçaklara temas etmeyeceği şekilde düzenlenmelidir.

 

 

 

Besleme bölümünde bulunan güvenlik cihazları ancak operatörün zemin seviyesinde bulunduğu durumda onun güvenliğini sağlayabilir. Bu yüzden operatörün yükseltici platformlar kullanmadığından emin olunmalıdır.

 

Çıkış kapağı, bir arıza durumunda makinenin güvenli kullanımının devam edebileceği bir kilit sistemi ile donatılmış olmalıdır.

 

Devre dışı bırakılması durumunda çalışanın güvenliğini tehlikeye atan, konveyör, toplama kabı gibi, tüm aparatların yerinde olmadıkları durumda makinenin çalışmasını engelleyecek bir kilit sistemlerinin olması gerekir.

 

 

Haşlama kazanları kapalı haznelerin içinde etin veya et ürünlerinin pişirildiği veya tütsülendiği ekipmanlardır. Haznenin kapıları önde ya da arkada bulunabilir. Pişirme işlemi için gerekli olan ısı; buhar, elektrik ve benzinden sağlanabilir. Tütsüleme işleminin yapıldığı kazanlarda, ahşap üzerindeki sürtünme çarkı ile ısı üretilmektedir. Ocağın büyüklüğüne göre, pişirilecek ürünler raflarda tek bir tepsiyle veya çoklu tepsilerle taşınabilir. Ocağın sıcaklığı, dumanı ve pişirme işleminin süresi bireysel kontrollerle gözlemlenebildiği gibi otomasyonla da kontrol altında tutulabilir. Bu ekipmanla yapılan çalışmalarda çalışanlar sıcak malzemelere temas sonucu yaralanma, kazan temizliği sırasında kullanılan kimyasallardan kaynaklanacak rahatsızlıklara yakalanma gibi tehlikelerle karşı karşıyadır. Haşlama kazanlarında güvenli çalışabilmek için aşağıdaki önlemler alınmalıdır.

 

Yapılmasında sakınca olmayan durumlarda, haznenin içindeki ürünleri almadan önce hazne soğuk su ile yıkanarak soğutulmalıdır. Bunun yapılamadığı durumlarda sıcağa karşı dayanıklı eldiven gibi kişisel koruyucu donanımlar kullanılmalıdır.

 

Fazla suyun zeminde birikmesinin önlenebilmesi için çevrede gider bulundurulmalıdır.

 

 

 

Pişirme haznelerinin kapıları, haznenin içinde yüksek sıcaklıklarda ürün bulunduğunda açılmamalıdır. Kapılarda, açıkken pişirme başlamayacak şekilde kilit sistemi bulunmalıdır.

 

Hazne kapılarının contaları belirli aralıklarla kontrol edilmeli ve iyi durumda kalacak şekilde bakımları yapılmalıdır.

 

Ocağın yakınlarında yanıcı malzemeler biriktirilmemelidir. Çevrede biriken küller temizlenmelidir.

 

Olası bir yangın durumunda kullanılmak üzere yangın uyarı sistemleri ve yangın söndürücüler işyerinde bulundurulmalıdır.

 

 

Köfte hamburger makineleri kıyılmış eti porsiyonlar halinde basmaya yarar. Kalıplar boş olarak durdukları yerden doldurulacakları malzemenin bulunduğu alana hareket eder ve dolum işlemi gerçekleşir. Daha sonra sıkıştırılan kıyma kalıptan çıkarılır. Bu makineler kalıbın hareket sistemine göre isimledirilir. Kalıbın gidip gelme hareketi yaptığı makinelere pistonlu makineler ve kalıpların dönme hareketi yaptığı makinelere rotatif (döner) makineler denir. Makinenin hareketli kısımlarına temas edilmesi durumunda çalışan zarar görebileceği için bu makinelerde yapılan çalışmalarda aşağıdaki önlemler alınmalıdır.

 

Makine çalışırken kazıyıcılara, küreklere veya besleme cihazına ve besleme haznesine erişim önlenmelidir. Bu bölgelerde uygun hazne koruyucular kullanılmalıdır. Makine, koruyucuların devre dışı olduğu durumlarda makinenin çalışmasını engelleyecek kilit sistemleri ile donatılmalıdır.

 

 

 

Eğer yem makinesi besleme tepsisi ile donatılmış ise kıyma makinelerinde bulunanlara benzeyen bir kısıtlayıcı plaka besleme cihazına erişimi engellemek için besleme bölümüne monte edilmelidir.

 

Makinenin sıkıştırma bölümleri ve hareketli aksamına temas edilebilecek bölgelere makine koruyucuları sabitlenmiş veya hareketli olarak takılmalıdır.

 

Devre dışı bırakılması durumunda çalışanın güvenliğini tehlikeye atan bölümlerin koruyucularının bir kilit sistemlerinin olması gerekir.Koruyucuların kapalı olmadığı durumlarda makine çalışmamalıdır.

 

 

Kıyma makineleri küçük, orta ve öğütücüler diye adlandırılan farklı boyutlarda olabilir. Küçük makineler genellikle kasaplarda, marketlerde kullanılırken; öğütücüler et üretim tesislerinde yoğun olarak kullanılır. Kıyma makineleri, etin küçük parçalara ayrılması yani kıyılması işlemini yapar. İnce helezonik yapılı alandan arkadan bir kuvvetle ilerletilen et, bir dizi bıçak ve kesicinin bulunduğu yoldan giderek kıyılmış olur. Kullanılan bıçaklar ve helezonik yolların büyüklükleri değiştirilerek farklı büyüklük seviyelerinde kıyma yapılabilir. Bu makinede çalışılırken, etin helezonik alana itilmesi sırasında çalışanın eli kesici kısımlara temas edebilir. Makinenin kesici kısımlar temizlik sırasında çalışanın ellerinin kesilmesine neden olabilir. Bu tip kazaların engellenebilmesi için aşağıdaki güvenlik önlemlerine uyulmalıdır.

 

Taşıma kovaları kendiliğinden kapanan kelepçeler kullanılarak taşınmalıdır.

 

 

 

Operatörün makinenin içini görmesi gereken durumlarda makineye yaklaşmasının engellenebilmesi için, görüş aynalar kullanılarak sağlanmalıdır.

 

Etin makineye girişinin yapıldığı besleme bölümünde elin bıçaklara temasını engellemek için itme çubukları kullanılmalıdır. Çubuk çalışanın tehlikeli bölgeye yaklaşmasını engelleyecek uzunlukta olmalıdır.

 

Kaynak: https://www.isguvenligi.net/