• Pestisit nedir ?
Pestisitler; hastalıkları önlemek, bitkileri veya bitki ürünlerini üretim, depolama ve taşınma esnasında korumak için pest (örneğin böcek, ot, mantar veya ) olarak bilinen zararlı organizmaları defeden veya ortadan kaldıran maddelerdir. Pestisit onu özel kılan bir veya birden fazla aktif bileşiği (pestleri öldüren, kontrol eden, defeden kimyasal veya biyolojik madde) içermektedir.
• Pestisitlerin yararları nelerdir ?
Çoğu insanın pestisit kullanılmasının oluşturduğu riskin, faydalarına göre ağır basmasını düşünmesine rağmen pestisitler modern tarımda kilittaşı rolünü oynamıştır. Öyle ki pestisitler, son yıllarda ekseriyetle tahıl, meyve ve sebze mahsullerindeki verimin yükselmesinde etkili olmaktadır. Çiftçiler, daha verimli üretimden ; gıda işletmeleri, daha kaliteli hammaddeden; tüketiciler ise daha yüksek kaliteli ve düşük fiyatlı ürünlerden faydalanırlar. Pestisitin kullanımı, büyüme mevsiminin (ürün kalitesini korurken) uzatılmasında ve uygunsuz yerleşimlerde dahi yetiştiricinin mahsul üretmesine izin vermektedir.
• Pestisitlerin güvenirliği nasıl incelenir ve uygun görülür ?
Ülkemizde devlet ve özel laboratuvarlar tarafından yapılan pestisit analizleri ile üründe pestisit varlığı tespit edilebilir. Avrupa Birliği ülkelerinde ise ; pestisit içeren ürün, Avrupalı otoriteler için kullanıma kabul alabilmesi için öncelikle EFSA ve üye ülkeler tarafından incelenen sıkı güvenlik değerlendirmelerini geçmek zorundadır. Ürünün istenen kullanım düzeyinde etkileyici olduğunu ve insanlara, çevreye kabul edilemez riskler içermediğini ispat eden birçok özel test yapılmış olmalıdır. Buna ek olarak tüm onaylanan pestisitlerin güvenliği; çoğu modern ve günümüze uygun standartların rağbet görmelerini destekleyen bilgiden emin olmak için düzenli kontrol edilmektedir. Avrupa Birliği pestisit veritabanı dahilinde, ürünlerde kullanılması için onaylanan bir pestisit listesi mevcuttur. Bir pestisitin kullanılabilirliğinin (nasıl, ne zaman ve hangi mahsulde ne kadar) sınırlanmasından ulusal yetkililer sorumludur. İşte bu sebeple çevresel faktörler ile pestlerin ortaya çıkması, yerel seviyede farklılık gösterebilir.
Örneğin; daha sıcak olan güneydeki üye ülkelerde daha fazla böcek vardır. Dolayısıyla böcek zehri kullanımına daha sık ihtiyaç duyulur. Avrupa’nın geri kalan bölümlerinde ise; daha yüksek nem koşulları mantar istilasını geliştirebilir. Böylelikle özellikle fungisit olarak da bilinen fungusları hedef alan pestisitlerin daha fazla kullanımı gerekebilmektedir.
Ülkemizde ise bu konuda bilgi eksikliği sebebi ile ne yazık ki yanlış tarım ilacı kullanımları görülmektedir.
• Pestisitlerin kalıntıları nelerdir ?
Pestisit kalıntıları, hasat ve depolama sonrasında mahsulün içinde veya dışında kalan az miktardaki pestisitlerdir. Bunlar, mahsullerden gıda ürünlerinin içine giden bir yol oluşturabilirler. Ayrıca pestisit kalıntıları, pestisitte bulunan metabolitleri veya herhangi bir yıkım ürününü içerebilir.
• Avrupa Birliği’nde pestisit artıklarının gıda içerisinde bulunmasına izin veriliyor mu ?
Evet, fakat sadece az bir miktarına ve tüketiciye zarar veremeyecek seviyedekilere. Avrupa Birliği’nde alınan mahsullerde kullanılan pestisitin farklı yasal sınırları vardır. Ve bir çok tüketici bu gerçeği bilmemektedir. Avrupalı yetkililer, gıdada oluşabilecek pestisit kalıntıları hakkında güvenlik değerlendirmelerinde bulunur. Bu değerlendirmeler, tüketicilerin veya çevre sağlığını olumsuz yönde etkileyebilecek seviyenin oldukça altında olan geniş bir güvenlik payı içermektedir.
• AB dışında yetişen ürünler için sınırlar nasıl belirlenir?
Belirli bir ürünü AB üyesi olmayan bir ülkeden bir AB üyesi olan bir ülkeye ithal ederken, ithal edilen gıda ürünlerinin güvenliğini sağlamak için ilgili böcek ilacı için maksimum kalıntı seviyeleri belirlenir.
Organik tarım ve çevre sorunları hakkında daha fazla bilgi için Avrupa Gıda Bilgi Konseyi’nin (EUFIC) ‘’Organik Gıda ve Çiftçilik : Bilimsel gerçekler ve tüketici algısı’’ derlemesini inceleyebilirsiniz.
Kaynakça: https://www.eufic.org/en/food-production/article/pesticides-and-health-qa