Helal, dinin kurallarına aykırı olmayan, dinî bakımdan yasaklanmamış olan, dinî bakımdan izin verilmiş anlamına gelen Arapça bir kelimedir. Helalin karşıtı, din kurallarına aykırı olan, dinî bakımdan yasak olan anlamına gelen ''haram''dır.

 

Helal gıda; çiftlikten çatala tümüyle İslâmî kurallara uygun olarak hazırlanan gıdayı ifade eder. Daha geniş bir açıklamayla helal gıda; bitkisel, hayvansal, kimyasal yada mikrobiyal kaynaklı olsun, gıda ürünlerinin; hammadde, işlem yardımcı maddeleri, bileşenleri, katkı maddeleri, işleme metodları, işletme koşulları ve dahi ambalajlarının İslâmî kurallara uygunluğunun ifadesidir. Ayrıca helal gıda ; yeni doğmuş bir kavram olmaktan ziyade ilk insandan günümüze kadar çeşitli şekillerde adlandırılıp uygulanan sistemlerin bugünkü karşılığıdır.

Gerek helal gıda arayışının artması gerekse pazar payının iştah kabartan yapısı,  helal gıda konusunun uluslararası düzeyde ele alınmasına neden olmuştur.  Bir taraftan uluslararası helal kodeksi çalışmaları devam ederken diğer taraftan standardizasyon ve sertifikasyon ile ilgili uygulamalar ve tartışmalar devam etmektedir. Bununla beraber çeşitli ülkeler kendi içlerinde kamu/dernek (sivil toplum kuruşlu) faaliyeti şeklinde helal gıda standardizasyonu ve sertifikasyonu çalışmalarını yürütmekte, uluslararası kalite kuruluşları da sertifikasyon yapmaktadır.

Malezya; helal gıda sertifikasyonu yapan ilk ülkedir. Ülkemizde ise helal gıda, TSE’nin 4 Temmuz 2011’de sertifikasyonuna başlaması ile kamusal kimlik kazanmıştır. TSE’nin sitesinde yapılan açıklamada, gerekli mercilerle görüşülerek sertifikasyonun yapıldığı ve merkezi İstanbul’da bulunan  İslam Ülkeleri Standartlar ve Metroloji Enstitüsü (SMIIC) tarafından yayınlanan 3 adet standardın bulunduğu bilgisi verilmektedir.

Codex Alimentarius’un Helal İbaresi Kullanımının Genel İlkeleri (General Guidelines For Use Of The Therm “Halal”) Kodeksi 1997 yılında yayınlanmıştır. Burada helal gıda tanımının yanı sıra uyulması gereken ilkeler açıklanmıştır.

Helal Gıda Sertifikası

Helal belgesi, İslami kurallara (Şafi, Mailiki, Hanbeli ve Hanefi mezhepleri uyarınca) uygun olarak hazırlanan ürünlere verilen sertifikadır ve İslam dinine göre yasak olmayan ürünlere verilen uluslararası bir belgedir.

Helal Gıda Sertifikası İçin Aranan Şartlar

Helal sertifikasının verilmesi için ürünün ham maddeden başlayarak mamül madde aşamasına kadar bütün proseslerinin, ürün bileşiminde bulunan bütün maddelerin ve katkı maddelerinin gerek menşei, gerek temin biçimi ve yolları, gerekse temin kaynağı bakımından İslami kriterlere ve insani gereklere, helal sertifikası şartlarına uygun olması gerekir.

Ürünün paketleme malzemelerinin ve depolama şartlarının insani gereklere ve İslami kriterlere uygun olması helal sertifikası için önemli bir unsurdur.

İyi üretim uygulamaları(GMP), iyi hijyen uygulamaları(GHP) ve HACCP şartlarını sağlamalıdır.

Helal sertifikası için gerek ürünün üretim aşamalarında, gerek ürün bileşiminde yer alan bütün unsurlarda, gerekse ürün bileşimindeki her bir unsurun üründe bir araya gelmesiyle oluşabilecek etkilerinde İslami kriterlere, insani gereklere, sağlık ve temizlik şartlarına, beslenme bakımından gerekliliğe helal sertifikası için uygun vasıfları taşıması gerekir.

Helal sertifikasının tüm dünyada geçerli olması çok önemlidir. Dünya Helal Örgütüne (World Halal Council, WHC) üye olan belgelendirme kuruluşlarından alınan helal belgeleri tüm dünyada geçerlidir.

Helal Gıda Belgelendirme Süreci

Helal gıda belgelendirme sürecini aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:

1) Belgelendirme firmasına yazılı olarak yada internet üzerinden helal belgesi başvurusunun yapılması.

2) Belgelendirme firmasıyla beraber helal belgesi kapsamındaki ürün tiplerinin ve içerdiği bileşen bilgilerinin gözden geçirilmesi.

3) Tesisin helal standardı kapsamında denetimi ve onaylanması ( Bu kısım üretim ekipmanının gözden geçirilmesini, katılan bileşenlerin, temizlik prosedürlerinin, sanitasyonun ve çapraz bulaşma riskinin denetlenmesini içermektedir).

4) Kesimhaneler için; hayvanların tutulduğu alanların, bayıltma metodunun, doğru kesimin, kesimden önce ve sonra yapılması gerekenlerin vb.nin helal standardı kapsamında denetimi ve gözden geçirilmesi.

5) Helal sertifikasyonu için gereken masrafın ve ücret içeriğinin belirlenmesi ve sözleşme yapılması.

6) Masrafların ve ücretin ödenmesi.

7) Uygun bulunulması durumunda helal belgesinin (sertifikanın) hazırlanması.

Helal Gıda Belgesinin Yararları

Helal gıda belgesi, tüketici güveni, ihracat ve rekabet ile kalite gibi konularda büyük yararlar sağlamaktadır. Bu yararları kısaca şöyle özetleyebiliriz:

· Helal gıda belgesi, ürünleri, katkı maddelerini, hazırlama ve işleme yöntemlerini, temizlik ve sağlık şartlarını, katı güvenlik kuralları içinde denetleyen tarafsız bir bilir kişi hizmeti sunar.

· Helal gıda belgesi HACCP, ISO ve diğer kalite ve güvenlik standartlarına uygun ve yeni teknolojilere, yeni katkı maddelerine adaptasyonu seri bir şekilde takip edebilen, helal bilginin eğitimini almış kilit personel tarafından denetlenir.

· Helal gıda belgesi, ürünün ve üreticinin Küresel İslam içinde tanınmasını ve tanıtılmasını sağlar.