Laboratuvarlarda iş sağlığı ve güvenliği
10788
kez okundu
6 yıl önce eklendi
1.Laboratuvarlarda İş Sağlığı ve Güvenliği
Laboratuvar çalışmalarında, bir çok tehlike ile karşı karşıya kalınmaktadır. Bu durum; laboratuvarlarda çalışan personelin sağlığını ve güvenliğini korumak için tüm güvenlik şartlarını yerine getirme gerekliliğini ortaya koymaktadır. Modernizasyon ile birlikte İSG prensiplerinin getirmiş olduğu yeniliklere bağlı olarak laboratuvarlar çalışmalarını İSG kurallarına uygun olarak yapmalıdırlar. Bu kural ve prensipler günümüzde laboratuvarlarda güvenli çalışmanın bir parçası olarak yer almaktadır. İş güvenliği ve sağlığı açısından çalışanı korumak, mesleklerin getirdiği risk ve faktörleri önlemek, kazaları, meslek hastalıklarını ve iş sağlığındaki başka hasarları önlemede; eğitimin rolü ve çalışanın motivasyonu arasında sinerjik bir ilişki mevcuttur. Bu dururumda laboratuvar emniyeti ve güvenliği açısından, eğitim güçlü bir araç olarak karşımıza çıkmaktadır. Laboratuvar çalışanlarının ve laboratuvar ortamının güvenliğini sağlamak için her laboratuvar Acil Eylem Planını ve olası riskleri analiz ederek Risk Analiz Planını oluşturulmalıdır. Acil durum olması durumunda gerekli müdahaleyi yapacak olan Acil Durum Ekibini belirlenmeli ve bu ekibin görev tanımları yazılı olarak kendilerine tebliğ edilmelidir. Acil durum ekibi personelinin ayrıca acil durumlara müdahale konusunda eğitimli olması hususu da göz önünde bulundurulmalıdır.
Laboratuvarlarda İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimi (İSG)
Laboratuvarlar için önemli bir konu olan İSG sorunları karşısında istenilen güvenlik tutumunun oluşturulması; bilgi, yetenek ve mesleki beceriler dahil olmak üzere çevre, teknik ekipman ve çalışma koşullarının optimizasyonu ile sağlanabilir. “Sürekli Eğitim” prensibi ile bu optimizasyon elde edilebilir. Düzenli olarak iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerinin verilmesi; çalışanın ve laboratuvarın güvenliğinin korunmasının yanı sıra olası riskleri de önleyebilmektedir. Ayrıca işe yeni başlayan personel de bu kapsamda iş sağlığı ve güvenliğinin önemi hakkında bilgilendirilmelidir. Çalışanların sağlığının korunması amacı ile; laboratuvarlarda kimyasal/fiziksel/biyolojik tehlikeler/riskler, gerekli önlemler, çalışma koşulları bu eğitimlerin kapsamına dahil edilmelidir.
2.Laboratuvarlarda Güvenli Çalışma
Laboratuvarlarda çok farklı tehlike türleri vardır. Laboratuvar çalışanları; her daim kimyasal/fiziksel/biyolojik faktörler tarafından tehdit altında çalışmalar yapmaktadır. Laboratuvarda; güvenlik ve çalışma düzenini içeren İSG prosedürleri, genel çalışma kuralları, tehlike ve risk analizleri dokümante edilmiş olmalıdır. Güvenli çalışmanın ilk kuralı ise; çalışmaya başlamadan önce aşağıdaki konular ile ilgili sorular sorup anlaşıldığından emin olunmalıdır.
1. Çalışmada tehlikeli kimyasal kullanılıyor mu? Eğer sorunun cevabı evet ise, ne çeşit kimyasal (toksik kanserojen, tutuşabilen, reaktif, aşındırıcı) kullanılıyor?
2. Hangi kişisel koruyucu ekipmanı kullanmalıyım (Koruyucu gözlük daima takılmalıdır, unutmayın!)?
3. Kimyasalların kullanımı için en güvenli yol nedir?
4. Yere kimyasal dökülürse ne yapmam gerekir?
5. Üzerime kimyasal dökülürse ne yapmalıyım?
6. Güvenlik duşu ve göz yıkama duşu nerededir?
7. Laboratuvarda gerekli ekipmanı kullanmadan önce bilmeniz gereken belirli talimatlar var mı?
8. Laboratuvarda oluşan herhangi bir atık malzeme ile ne yaparsınız?
İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu; laboratuvarlarda tehlikeyi önleyici tedbirlerin alınması, uygulanması, iş kazalarının, meslek hastalıklarının ve diğer zararların azaltılması için en etkili araçtır. Çalışanların iş sağlığını korumak ve iş güvenliği için gerekli kaynakların sağlanması ve İSG kanunlarının gerekliliklerini yerine getirmek laboratuvar yönetiminin sorumluklarının arasında yer almakla birlikte laboratuvar çalışanları da iş sağlığı ve güvenliği prosedürlerine uyulmalıdır. Laboratuvarlarda; yaşam ve sağlık için tehdit oluşturan etkenler ortadan kaldırmalı, gerekli tedbirler alınmalı ve etkenlerin olası sonuçlarını azaltmak için gerekli önlemler alınmalıdır. Laboratuvarlar, güvenlik gereksinimleri açısından, teknik ekipmanların kullanma yetkilerini tanımlamalıdır.
3.Çalışan Güvenliği
Laboratuvarlarda çalışma sırasında her zaman karşı kaşıya kaldığımız bir takım doğal tehlikeler bulunabilir (Örneğin; ıslak zeminlerde kayma riski, sıvı dökülmesi, alev ile çalışma sonrası ortaya çıkan ısı, yangın riski vb). Tehlikeleri minimal düzeye indirici önlemler alınmalı ve çalışanların kurallara uyması sağlanmalıdır. Laboratuvarda kişisel koruyucu ekipmanları (Emniyet gözlüğü, laboratuvar önlüğü, uygun eldiven vb.) her daim bulundurulmalı, yerleri tanımlanmalı ve bu ekipmanlardan tam olarak yararlanılmalıdır. Laboratuvar önlükleri bulaşmaları önlemek amacı ile laboratuvar dışında giyilmemelidir. Şort ve açık ayakkabı veya açık terlik ile çalışmak iş sağlığı ve güvenliği açısından riskleri beraberinde getirir. Deney bittiğinde, cam malzemeler su/sabun ve ardından distile su ile hemen temizlenmelidir. Islak cam malzemeleri tutarken dikkatli olunmalıdır. Kırık cam malzemeler ile çalışılmamalıdır. Laboratuvarda yeme, içme, ağız ile pipetlemelere izin verilmemelidir. Çalışma sonrası ellerin yıkanması biyolojik ve kimyasal kirleticilerin yayılmasını engeller. Eldiven giyilmiş olunsa bile laboratuvardan ayrılmadan önce eller yıkanmalıdır.
4.Kimyasallar İle Çalışmada Güvenlik
Laboratuvarlarda kullanılan kimyasal maddeler ve kimyasal karışımlar çalışanlar üzerinde sağlık sorunları için en önemli olası riskleri oluşturmaktadır. Tüm laboratuvar personeli, kimyasallarla çalışma talimatlarına uygun bir biçimde çalışmalarını yürütmelidir. Kimyasal maddeler havalandırma tertibatlı dolaplarda özelliklerine göre sınıflandırılarak devrilmeye ve sızdırmaya karşı önlem alınarak depolanmalıdır. Organik bileşikler, inorganik bileşikler ayrı olarak muhafaza edilmelidir. Kimyasal maddeler üzerinde tehlike ifadeleri ve güvenlik kodları mutlaka yer almalıdır. Bu tanımlamalar ile laboratuvar çalışanlarının yanı sıra çevrenin korunması da amaçlanmaktadır. Kimyasal laboratuvarlarında çalışmalar sırasında yanma ve patlama nedeniyle yaralanmalar hatta ölümler bile meydana gelebilir. Bu durumun ciddiyeti dikkate alınarak en küçük bir yaralanmada dahi olası kazanın tekrar etme riski değerlendirilmeli, olası tekrar riski en alt düzeye indirilmeli veya yok edilmesi için önleyici faaliyetler başlatılmalıdır. Kimyasalların Sağlık Güvenlik Bilgi Formları laboratuvarda ulaşılabilecek yerde bulundurulmalıdır. Çalışan personel kullanacağı kimyasalı kullanmadan önce sağlık güvenlik bilgi formunu okuyarak kimyasalın özellikleri hakkında önceden bilgi sahibi olmalıdır. Yanıcı sıvıların (eter, alkol vb.) damıtılması sırasında kimyasalla ilgili bilgi sahibi olunmalı, kimyasalın (kaynama noktası, parlama noktası, LD50) yanı sıra geçerli güvenlik talimatlarına uygun çalışmalar yürütülmelidir.
Oda sıcaklığında buharlaşabilen veya solunduğu zaman tehlikeli olan tüm kimyasalların çeker ocak altında çalışılması ve ortamın iyi bir şekilde havalandırılması sağlanmalıdır. Herhangi bir kimyasal, hatta su ile çalışmanın bile bir takım riskleri vardır. Bilindiği gibi laboratuvarda kullanılan en yaygın kimyasallar asitler ve bazlardır. Bu iki kimyasalın karışması durumunda serbest reaksiyon ısısı ortaya çıkar ve büyük kazalara sebebiyet verebilir. Suya asit ve baz eklenerek kimyasallar seyreltilip kullanılmalıdır. Asit dökülmelerinde sodyum bikarbonat ile asit nötralize edilmeli, Baz dökülmelerinde borik asit ile baz nötralize edilmeli ve sonra bir kağıt havlu veya sünger ile temizlenmelidir. Cilde bir asit veya baz dökülürse, hemen bol su ile iyice yıkanmalıdır. Cilde bir dökülme olması durumunda nötralize edilmeye çalışılmamalıdır. Bu potansiyel yaralanmayı artırarak kötü sonuçlara neden olabilir.
Kimyasallar ve Tehlikeli Atıklar
Kimyasallar asla doğrudan şişeden kullanılmamalı, bunun yerine, bir beher içine küçük bir miktar dökülerek kullanılmalıdır. Çalışma sonrası kimyasal atıklar lavabolara dökülmemeli imha prosedürlerine göre imha işlemleri gerçekleştirilmelidir. Kimyasal atıklar gruplarına göre Atık Yönetimi Yönetmeliği kurallarına uygun olarak gruplandırılmalı, uygun ambalajlara konup, yetkilendirilmiş kurumlar aracılığı ile imha alanına gönderilmelidir.
5.Biyolojik Güvenlik
Biyolojik riskli alanlara çalışan personelin dışındaki kişilerin girişi önlenmeli, çalışanlar talimatlara uygun bir şekilde görevlerini yerine getirmelidir. Bakteriler ile çalışma tamamlandıktan sonra çalışma alanları veya herhangi bir bakteri içeren sıvının dökülmesi durumunda bu yerler uygun şekilde dezenfekte edilmelidir. Bakterilerle temas etmiş petri, pipet uçları, pipetler ve diğer tek kullanımlık ürünler atılmadan önce sterilize edilmelidir. Biyolojik riskli alanlarda çalışma sonrası ellerin dezenfekte edilmesi gibi basit adım atlanmamalıdır.
6.Sıkıştırılmış Gazların Kullanımında Güvenlik
Bir çok laboratuvarda sıkıştırılmış gaz tüpleri kullanılmaktadır. Bu gaz tüplerinin yerleri yetkilinin bilgisi olmadan değiştirilmemeli, tüplerin devrilme veya hasar görmelerine karşı gereken önlemler alınmalıdır. Gaz tüpleri regülatörlerinde yetkililer haricinde değişiklik yapılmamalı ve regülatörler yetkilendirilmiş personel tarafından açılıp kapatılmalıdır. Regülatörü olmayan gaz tüpleri kesinlikle açılmamalıdır. Gaz tüplerinin regülatörlerinde sızıntı olup olmadığı periyodik olarak kontrol edilmelidir. Etkileşim sonucu patlama riski bulunan gaz tüpleri bir birilerinden ayrı olarak muhafaza edilmelidir. Asetilen tüpleri kesinlikle bakır ile temas ettirilmemelidir. Çünkü asetilen gazı bakır ile reaksiyona giren bir gazdır. Bu nedenle ani patlamalara neden olabilir. Gaz tüpleri her zaman bu amaç için tasarlanmış bir zincirleme arabası üzerinde hareket ettirilmelidir.
Sonuç
Laboratuvarların güvenliği, emniyeti ve çalışanların sağlıklı olmasının başında personel bilincinin oluşturulması önemlidir. İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili kuralların eksiksiz uygulanması gerekir. Resmi Gazetede 30.06.2012 tarihinde, 28339 sayı numarası ile yayımlanmış olan 6331 numaralı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu laboratuvar ve tüm işletmeler için önemli bir rehberdir. Laboratuvarların bu konuda bilinç düzeyi arttıkça; iş kazalarını önlenebilecek ve olası riskler azaltılabilecek veya yok edilmesi sağlanabilecektir. Yapılan uygulamaların etkinliğinin kontrolü de ancak periyodik denetimlerin yapılması ve İş Sağlığı ve Güvenliği eğitimlerine önem verilmesi ile mümkün olabilecektir.
Hijyen kontrolünde elinizi güçlendiren ürünümüz Hytech Slide'a yakından bakınız.
Hytech Slide alet, ekipman, personel gibi tüm yüzeylerden (katı/sıvı) mikrobiyolojik analiz yapmanızı sağlayan bir üründür.
Hijyen analizlerinizde Hazır besiyerlerimizi güvenle kullanabilirsiniz.
Hazır besiyerleri hakkında bilgi almak için
TIKLAYINIZ.
Referanslar
1. Kanun No. 6331, Sayı. 28339, İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, Resmi Gazete Tarihi: 30.06.2012.
2. Stephanie Tumidajski, 2016, Laboratory Safety, Journal of Chemical Health and Safety, Volume 23, Number 5, September/October 2016, page 27-30.
3. Robert H. Hill Jr., 2016, The Impact of OSHA’s Laboratory Standard on Undergraduate Safety Education, Journal of Chemical Health and Safety, Volume 23, Number 5, September/October 2016, page 12-17
4. D. Hurum, 2016, Laboratory Safety, AEESP Enviromental Engineering Process Laboratory Manual, v1.0.
5. Melania Festerova, 2015, Education for Future Teachers to OHS Principles-Safety in Chemical Laboratory, Procedia-Social and Behaviroral Sciences 191, page 890-895.
6. Fatma Lestari and Sons, 2015, Baseline survey on the implementation of laboratory chemical safety, health and security within health faculties laboratories at Universitas Indonesia, Journal of Chemical Health & Safety, July/August 2016, page 38-43.
7. Dr. Mesut Ortatatlı ve ark.,2006, Biyolojik Araştırma Laboratuvarında Güvenlik, Türkiye Klinikleri J. Med Sci. 2006, page 396-403