Mikrobiyoloji analizlerinde farklı sonuç alınmasının birçok sebebi olabilir. Değişkenlerin değeri hesaplanarak sağlıklı analiz sonuçları elde edilebilir.
Çok iyi bilindiği şekli ile hiçbir
ölçüm mükemmel değildir. Ölçüm belirsizliği, ölçüm sonucu ile beraber yer alan
ve ölçülen büyüklüğe makul bir şekilde karşılık gelebilecek değerlerin
dağılımını ifade etmektedir. Kısa tanımlaması ile belirsizlik, ölçüm
sonuçlarının dağılımının bir ifadesidir ve yok edilemez.
Mikrobiyolojide uygulanan analizler ölçüm belirsizliğin hesaplanmasının
imkansız olduğu bir kategoridedir. ISO 19036 belirsizlik tahminini
tekrarlanabilirlik veya yeniden üretilebilirliğin standart sapması temeline
dayandırarak hesaplamayı kolaylaştırmış, analize dayandırması ile laboratuar iş
yükünü arttırmıştır.
ISO 19036 kaynağına bakılmaksızın toplam
varyasyonu ölçen bir kara kutu yaklaşımını önermektedir.
Analizi yapan bireylerden gelen belirsizlik bileşenleri
Alt-örnekleme, dilüsyon, işlem süresi, petri kutularına ekim, petri kutularının
değerlendirilmesi, biyokimyasal doğrulama, sonuçların yorumlanması, sonuçların
hesaplanması.
Ekipmandan gelen belirsizlik bileşenleri
Teraziler, termometreler, seyrelticiler, karıştırıcılar, termostatlar, hacim
ölçen ekipmanlar, otoklavlar.
Diğer belirsizlik bileşenleri
Besiyeri kalitesi, cam aparatların temizliği,
su kalitesi, kullanımdan evvel veya kullanım esnasında besiyerinin saklanması.
Sr:
Tekrarlanabilirliğin standart sapması.
Aynı örneğin tekrarlanmış analizinden elde edilmektedir. Araştırmacı ve
ekipmanların istikrarını kontrol etmektedir.
Aynı koşullar altında yapılan analizler arasındaki farklılığın ölçümü; aynı
metot, aynı örnek, aynı kişi, aynı ekipman, aynı koşullar, aynı zamanda yapılabilirse
tekrarlanmış sayılır.
Kabul edilebilir standart sapma değeri 0.10-0.15 arasında olmalıdır. Bu değer
yalnızca işlemi yapan kişi ve kullanılan ekipman için geçerlidir. Analizin
farklı şartlarda tekrarlanması sonucu elde edilir ve laboratuarın analitik
belirsizliğini ölçmeye yarar.
Yüksek değerler çıkması halinde
belirsizliği etkileyen faktörler belirlenmeli ve incelenmeli, tüm belirsizlik
bileşenleri belirlenip sonucu etkileyip etkilemedikleri tartışılmalıdır.
Mikrobiyolojik analizlerin mümkün olan en kısa sürede ve en ekonomik şekilde maksimum fayda ile gerkçekleşmesi gereklidir. Sonucu etkileyen tüm belirsizlik bileşenlerinde gösterilecek özen, başarılı analizler yapmanızı sağlayacaktır.
DiaTek firması olarak her türlü teknik destek için bizlere danışabilirsiniz.
(Soru sormak için lütfen TIKLAYINIZ.)
Kaynak: H.B. Halkman, “Mikrobiyolojide
Ölçüm Belirsizliği”, 2012.