Son dönemlerde gerek ülkemizde gerekse dünyanın birçok ülkesinde, alternatif tıbbın faydaları yadsınamayacak kadar fazladır.
Modern tıp, sağlık açısından hep ilk sırada olsa da, her birey kendi sağlığına dikkat ederek hem ilaç kullanımını azaltmayı hem de daha dinç ve zinde bir hayat geçirmeyi amaç edinmiş durumdadır.
Şifalı bitkiler denince akla ilk olarak şifalı otlar gelir. Ancak sadece şifalı otlar değil, şifa kaynaklı her türlü besin maddesi insan yaşamında önemli bir yer tutar.
Faydalı bitkiler kendi içinde;
• Besin bitkileri
• Baharat bitkileri
• Endüstri bitkileri
• Tıbbi bitkiler
• Süs bitkileri olarak gruplandırılabilir.
Şifalı otlar, bir çeşit bitkisel ilaçlardır. Çünkü insanların organizmalarını etkileyen birçok hastalığın çaresi bu bitkilerde gizlidir.
Hangi bitkisel besinin, kökün veya otun, hangi sağlık probleminin düzelmesine yaradığını bilmek önemli ve gerekli bir bilgidir. Yanlış uygulamaların ve dozların hayati tehlikeler yaratabileceğini unutmamak gerekir.
Aslında ilaç sanayisi, bitkisel besinlerin etkin maddelerinin bazı kimyasal maddelerle karıştırılarak yeniden üretilmesi işlemlerini içermektedir. Bu etkili maddeyi taşıyan bitkinin uygun ölçülerle, çeşitli biçimlerle tüketimi de aynı etkiyi sağlamaktadır. Yine de dikkat edilmesi gereken en önemli nokta; çareyi öncelikle modern tıpta aramak, bitkilerden modern tıbbı destekleyici elemanlar olarak faydalanmaktır.
Kuşburnu Bitkisi
Hemen her mevsim tüketilen ve ismi de en fazla telaffuz edilen şifalı bitkilerden olan, gerek çay gerekse de marmelat olarak tüketilen bitkilerden olan kuşburnu, gülgiller familyasından olan, boyu 1-3,5 metreye kadar uzayabilen, gövdesi ve dalları dikenli olan bir ağaççıktır. Kenarları dişli ve oval biçimli 5-7 yaprakçıktan oluşan, yaprakları ilkbahardan başlayıp yaz boyunca açan, açık ya da koyu pembe, bazen beyaz renkli küçük, güzel kokulu çiçekleri vardır. Bu çiçeklerin tabanı olgunlaşınca taç yaprakları dökülür ve ‘’kuşburnu’’ denilen, 1,5-2 cm uzunlukta parlak kırmızı meyvelere dönüşür. Gerçekte yabani gül bitkisinin meyvesi, kuşburnunun içindeki beyaz renkli tüylü çekirdeklerdir.
Asıl vatanının Türkiye olduğu ve buradan dünyanın bütün yörelerine zaman içinde yayıldığı tahmin edilen kuşburnu bitkisi, Türkiye’de daha çok Karadeniz, Marmara ve Doğu Anadolu bölgelerinde, seyrek olarak da Ege ve İç Anadolu bölgelerinde yetişir.
Eylül ve Ekim aylarında toplanan meyveleri, güneşli, kuru ve havadar yerlerde iyice yıkandıktan sonra kurutulur. Suni olarak önce 30 dk. 75-80°C’de ve bunu takriben dışarıda güneşli havada kurutulur.
Bu meyveler Anadolu’da taze ya da kurutulmuş olarak yenir. Ayrıca kompostosu, reçeli, şerbeti, ezmesi ya da pekmezi yapılarak tüketilir. Çay gibi demlenip içilir.
Kış döneminde özellikle çayını bolca tükettiğimiz kuşburnu, bol miktarda C vitamini deposudur ayrıca fosfor ve potasyum bakımından da zengindir. A vitamini olan karoten, B1, B2, E ve K vitaminlerini de içermektedir. Mineral madde yönünden de zengin olup yapısında sodyum, kalsiyum, magnezyum, demir, mangan, bakır, çinko gibi katyonlar yanında sülfat, klorür, nitrat gibi anyonlarda bulunmaktadır.
Kuşburnunun yenilebilen 100 gramındaki besin değeri aşağıdaki gibidir:
|
Su, (%)
|
41.0-70.08
|
B1
vitamini, (mg/100g)
|
120
|
|
Toplam kuru
madde, (%)
|
29.92-59.0
|
B2
vitamini, (mg/100g)
|
7
|
|
Suda
çözünür kuru madde, (%)
|
20.05-48.1
|
Karotenoid,
(mg/100g)
|
3.8
|
|
Toplam asit
(Malik a.), (%)
|
0.95-4.0
|
Kül, (%)
|
2
|
|
Toplam
şeker, (%)
|
8.68-22.44
|
Kalsiyum,
(ppm)
|
99-342
|
|
İndirgen
şeker, (%)
|
7.55-21.29
|
Fosfor,
(ppm)
|
1100-3320
|
|
Sakkaroz,
(%)
|
1.08-2.01
|
Potasyum
(ppm)
|
4203
|
|
Selüloz, (%)
|
2
|
Sodyum,
(ppm)
|
18
|
|
Protein,
(%)
|
8.58-11.45
|
Magnezyum,
(ppm)
|
152
|
|
C vitamini,
(mg/100g)
|
200-5000
|
Mangan,
(ppm)
|
880
|
|
P vitamini,
(mg/100g)
|
1320-3320
|
Demir,
(ppm)
|
21
|
|
K vitamini,
(mg/100g)
|
0.022-0.080
|
Bakır,
(ppm)
|
3.2
|
|
|
Çinko,
(ppm)
|
1.9
|
Kuşburnunun Yararları
Vitamin ve mineraller bakımından oldukça zengin olan kuşburnunun, insan sağlığına temel faydalarını aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:
• En iyi doğal C vitamini kaynağıdır. Enfeksiyonlara ve soğuk algınlıklarına karşı bedenin direncini artırır.
• Tonik ve besleyicidir. Bedendeki güçsüzlük ve bitkinlik durumlarına karşı en iyi doğal ilaçtır.
• Hafif müshil ve idrar söktürücü etkisi vardır.
• Selülit oluşumunu engellemeye yardımcıdır.
• Dokulardaki sertleşmelere ve kemik erimesine karşı tedavide, kireçlenmelerde, siyatiklerde, romatizmada ve bulaşıcı hastalıkların tedavisinde, kemik kırılmalarında, raşitizmde ve vücudun bağ dokularını güçlendirmede etkilidir.
• C vitamini eksikliğinin tedavisinde, ateş, genel yorgunluk gibi hastalıkların tedavisinde de destekçidir.
• Gastrit spazmda, gastrit asit eksikliğinde ve ülserden kaynaklanan şişkinliğin önlenmesinde, bağırsak hastalıklarında ve ishalin önlenmesinde, genel enfeksiyonlar, kabızlık, safra kesesi, böbrek ve mesane rahatsızlıklarında, hemoroit tedavisinde, sindirim sistemimizde bulunan bazı parazit yapıların atılımını kolaylaştırmada etkilidir.
• Kanser ve bazı rahim hastalıklarında, hamilelik dönemindeki kramplarda ve menopoz tedavisinde, kanı inceltme, kan devir daimini hızlandırmada ve toksinleri çözmede, çeşitli kanamalarda, kansızlıkta ve kanı temizlemede yardımcıdır.
• Tansiyonu düzenlemede, karaciğer iltihabını temizlemede, diyabette kan şekerini düzenlemede, safra kesesi taşlarının önlenmesinde, gut hastalığında, ürik asit metabolizma bozukluklarında etkilidir.
• Gözleri kuvvetlendirmede ve gece körlüğünü önlemede, grip, solunum yolları enfeksiyonunda ve öksürük tedavisinde, iştah açmada, kavrama yeteneği ve beyin fonksiyonlarını güçlendirmede, stresin azaltılmasında etkili olduğu bilinmektedir.
Kuşburnu Bitkisinin Kullanım Alanları ve Kullanım Şekli
Daha çok kuşburnu çayı yapılarak kullanılır.
Kuşburnundan ayrıca reçel, meyve suyu, bebek maması ve yağ da elde edilmektedir.
Kuşburnunun kurutulan yaprakları kaynatılıp soğuduktan sonra suyu süzülerek kırışmış ciltlere konduğunda faydası görülür. Kuşburnu çekirdeğinden elde edilen kuşburnu yağı cilt hücrelerini yenileyici, cildi koruyucu, kırışıklıkları giderici ve yaşlanmayı geciktirici özellikleri ile kozmetik alanında sıklıkla kullanılmaktadır.
İlaç ve kozmetik sektörünün yanı sıra, son dönemlerde gıda endüstrisinde de koruyucu olarak kullanımına başlanmıştır.